Quyết định nghĩa vụ nộp án phí đối với người dưới 16 tuổi căn cứ vào thời điểm phạm tội hay thời điểm xét xử

Điểm a, c khoản 1 Điều 23 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH 14 ngày 30/12/2016, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án (gọi tắt là Nghị quyết 326) quy định nghĩa vụ chịu án phí trong vụ án hình sự: “Người bị kết án phải chịu án phí hình sự sơ thẩm”.

Thực tiễn xét xử một số vụ án có người phạm tội dưới 16 tuổi cho thấy việc quyết định nghĩa vụ nộp án phí tính theo thời điểm xét xử hay thời điểm phạm tội còn có nhiều quan điểm không thống nhất.

Ví dụ: Khoảng 11giờ 30 phút ngày  11/11/2020, giữa Nguyễn Thanh Tùng (15 tuổi 11 tháng 23 ngày) và anh Trần Hữu Khải xảy ra mâu thuẫn, Tùng đã bị anh Khải dùng tay tát, đấm vào mặt, vào đầu. Đến khoảng 12 giờ cùng ngày, tại khu vực đường Tuệ Tĩnh, phường Ka Long, thành phố Móng Cái, Nguyễn Thanh Tùng cùng các bạn là Trần Trung Kiên, Nguyễn Tiến Đạt, Lê Đức Thành, Nguyễn Văn Tuân đã có hành vi gây thương tích cho anh Trần Hữu Khải. Tỷ lệ tổn thương cơ thể do thương tích gây nên là 42%. Trong đó, thương tích chính là do Tùng gây nên, Tùng dùng dao nhọn đâm anh Khải 03 nhát vào mạng sườn trái, mạng sườn phải và hố chậu phải.

Bản án hình sự sơ thẩm số 69/2021/HS-ST ngày 23/6/2021, của TAND thành phố Móng Cái tuyên bố bị cáo Nguyễn Thanh Tùng phạm tội “Cố ý gây thương tích”. Áp dụng điểm c khoản 3 Điều 134 (thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản 1 Điều 134); điểm b, s khoản 1, khoản 2 Điều 51; Điều 17; Điều 58; khoản 1, khoản 6 Điều 91; khoản 2 Điều 101 Bộ luật Hình sự: Xử phạt Nguyễn Thanh Tùng 02 năm 06 tháng tù, thời hạn chấp hành hình phạt tù tính từ ngày bắt thi hành án.

Về án phí: Căn cứ khoản 2 Điều 135, khoản 2 Điều 136 Bộ luật Tố tụng hình sự; điểm a khoản 1 Điều 23 Nghị quyết 326 quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án. Buộc bị cáo Nguyễn Thanh Tùng phải nộp 200.000 đồng tiền án phí hình sự sơ thẩm.

Việc quyết định nghĩa vụ nộp án phí hình sự sơ thẩm đối với bị cáo Nguyễn Thanh Tùng có 02 quan điểm như sau:

Quan điểm thứ nhất: Bị cáo Tùng không phải chịu án phí hình sự sơ thẩm, vì thời điểm thực hiện hành vi phạm tội bị cáo chưa đủ 16 tuổi, là Trẻ em theo quy định tại Điều 1 Luật Trẻ em “Trẻ em là người dưới mười sáu tuổi”. Căn cứ điểm đ khoản 1 Điều 12 Nghị quyết 326, bị cáo Tùng thuộc trường hợp được miễn án phí.

Quan điểm thứ hai: Bị cáo Tùng phải chịu án phí hình sự sơ thẩm, vì việc thực hiện nghĩa vụ chịu án phí hình sự sơ thẩm được xác định tại thời điểm người phạm tội bị kết án. Trường hợp này, tại thời điểm xét xử, Tùng đã đủ 16 tuổi nên không thuộc trường hợp được miễn án phí theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 12 Nghị quyết 326. Do đó, Bản án sơ thẩm tuyên buộc bị cáo Nguyễn Thanh Tùng phải chịu án phí hình sự sơ thẩm 200.000 đồng là phù hợp.

Theo chúng tôi, quan điểm thứ nhất là có căn cứ, vì việc áp dụng pháp luật đối với người thực hiện hành vi phạm tội phải được xác định tại thời điểm mà hành vi phạm tội được thực hiện. Trong vụ án trên, thời điểm bị cáo Nguyễn Thanh Tùng thực hiện hành vi phạm tội là ngày 11/11/2020, khi đó Tùng mới 15 tuổi 11 tháng 23 ngày, là Trẻ em nên được miễn nộp tiền án phí hình sự sơ thẩm./.                                                                                     

                                  Phạm Quỳnh Hoa- Phòng 7 -VKS tỉnh Quảng Ninh